Sắn mì là loại cây nuôi người kỳ diệu, dễ trồng, hợp với đất rừng nguyên sinh, ăn được cả củ và lá. Nhổ một cây lên lấy củ, phải trồng lại mấy lóng hom giống cho người đến sau có cái mà ăn tiếp.
Món lá mì là nét ẩm thực đặc sắc Gia Lai
Phổ biến nhất trong các món ăn từ lá mì với người Tây Nguyên là Anhăm Kte (cũng gọi là Kte Pơlang). Lá mì non cả đọt được rửa sạch, vò kỹ thái hoặc giã nhỏ là nguyên liệu chính cho món Anhăm Kte.
Để thêm vị đắng, người ta cho một ít lá đu đủ, vài quả cà đắng. Ngoài ra có thể cho thêm nắm lá Yao (loại dây leo còn gọi là rau ngót rừng), là thứ lá cho vị ngọt của mì chính và tạo màu xanh lá cho món ăn.
Anhăm Kte - Món lá mì nấu mắm nhét
Lá mì là loại rau xanh có tỷ lệ đạm thực vật vào loại cao, là một nguồn bổ sung dinh dưỡng tốt cho con người. Tuy nhiên, khi nấu món Anhăm Kte, tùy điều kiện, người Tây Nguyên thường bỏ thêm cá mắm nhét (cá nhét) hoặc cá cơm khô, cá hấp rồi ninh kỹ.
Mắm nhét thường làm bằng cá trắng nước ngọt loại nhỏ tầm 1 đến 2 ngón tay, có nguồn gốc từ sông Mê Kông. Loài cá này giống như cá linh, thường theo sông về vùng Tây Gia Lai vào các tháng mùa khô. Khi quả gòn bung bông, cá nhét về nhiều nhất, to nhất.
Cá được rửa sạch, phơi trên những hòn đá lớn chừng 2-3 hôm cho ráo bớt nước. Cắt ống lồ ô để lại 1 mắt, rửa sạch, hơ lửa cho khô, vừa sát khuẩn.
Cho cá vào chặt ống, nút lá chuối hoặc lá rừng, ngoài cùng dùng tro bếp nhào nước cho nhuyễn trít kín miệng ống, tạo sự yếm khí hoàn toàn trong ống mắm. Các ống mắm được để ở góc nhà, kho lúa qua một thời gian thì lên men chín.
Cá mắm nhét lên men hơi nặng mùi, người ăn quen có cảm giác thơm nồng. Mắm ấy được cất trữ để nấu dần, ăn dần. Hai cách ăn cá nhét phổ biến là tẩm gia vị cuốn lá rừng nướng nguyên con mà ăn hoặc nấu món lá mì đắng.
Anhăm Kte - Lá mì với nguyên liệu khác.
Một thời, mắm nhét cũng được bày bán ở chợ Pleiku, đáp ứng nhu cầu của người dân bản địa. Nơi không có mắm nhét thì có thể nấu lá mì với thịt bò, thịt heo, lòng gia súc.
Khi nồi nấu đã chín nhừ, người ta thêm bột gạo vào, đến lúc anhăm kte trở nên sền sệt là được. Bột gạo thì giã mịn từ loại gạo ngâm nước để ráo từ trước. Gia vị vừa đủ, vếch ra lá khộp chia đều cho từng người ăn.
Ngày trước, những hội làng quá đông, không đủ bát thìa, người Tây Nguyên thường ăn bằng loại lá rừng khộp bản rộng, phien dày, dễ bưng bê. Đó là món ăn phổ biến trong các lễ pơ thi, đám tang, các hội lớn…
Ngoài ra, lá mì còn được làm thành món trộn hoặc món xào. Đây cũng là những món ăn được ưa thích. Với món trộn, lá mì được luộc kỹ, vắt kiệt nước, trộn đều gia vị, thêm hạt đậu phộng, hạt mè hoặc hạt bí đỏ rang thơm.
Lá mì xào có thể thêm lòng gà, cá cơm, thịt ba chỉ, cà đắng, lá đu đủ được gọi là món xào lá Pơ Lang.
Thưởng thức món lá mì - Anhhăm Kte ở Pleiku.
Ngày nay, người Kinh cũng chế biến lá mì thành những món ăn khoái khẩu. Các nhà hàng ở Pleiku luôn coi các món lá mì là món “đỉnh” cùng với gà nướng cơm lam, hấp dẫn khách du lịch.
Độc đáo nhất là món nộm có lá mì. Lá và đọt mì vò kỹ, luộc chín vắt khô, hành phi dầu mỡ, lá rau thơm, bì heo, đậu phộng rang giã dập, bột ngọt, thêm chút nước mắm ngon, cơ bản như vậy. Tất cả trộn đều, có thể ăn với cơm hoặc dùng cho bữa tiệc “lai rai” cùng bạn bè.
Món lá mì – Anhăm Kte là món ăn bình dân ngon miệng , dai giòn, vị bùi, mùi thơm của lá của gia vị hòa quyện vào nhau. Có thể nấu lá mì ninh thịt hộp hoặc lòng gia súc, có thể thêm cà đắng hoặc khổ qua để tạo cảm giác sền sệt, thơm ngậy và nhân nhẫn đắng, rất ngon.
Mảnh đất Tây Nguyên, cây mì hay còn gọi là sắn mì như hồn cốt máu thịt. Lá mì là thứ người ta không để ý lắm, chế biến ra những món ngon, độc đáo, dễ ăn mà ngon miệng với người thưởng thức.
Bài viết: Phạm Đức Long (Trên GLO)
Bài viết về chủ đề "Du lịch phố núi Pleiku". Biên tập lại bởi Đi Gia Lai.
One Comment